پښتو اولسي شاعري – چاربيته 

پښتو ادب د غني تاريخ او لرغوني کلتور يوه ښکلې هنداره ده چې د وخت په تېرېدو سره يې د ولس په ژوند، فرهنګ، او جذباتو اغېز څرګند کړی دی. د پښتو اولسي شاعري په بېلابېلو صنفونو کې د خلکو احساسات، فکري خوځښتونه، او ټولنيزې تجربې څرګندوي. د دې شاعري يو ډېر مهم او مشهوره صنف چاربيته ده.

چاربيته – پېژندنه

چاربيته د پښتو اولسي شاعري يوه مشهوره او ځانګړې بڼه ده چې د څلورو بېلابېلو يا همغږه بيتونو څخه جوړه وي. د چاربيتې په بڼه کې شاعري په خپلو ساده الفاظو او روان انداز د ولس د ورځني ژوند تجربې، پېښې، ستونزې، او جذبات وړاندې کوي. دا يو لنډ او قوي ادبي صنف دی چې د احساساتو ژور څرګندونه کوي او ډېری وخت د خلکو په ژبه او کلتور کې د عامو موضوعاتو منعکسوونکی وي.

د چاربيتې ځانګړنې

لنډوالی: چاربيته یوازې څلور بیتونه لري، چې همدا لنډوالی یې اورېدو ته خوږ او خوندور کوي.

موضوعي تنوع: په چاربيته کې د مینې، درد، بېلتون، جنګ، کلتور، او ټولنيزو ستونزو په اړه خبرې کېږي.

اولسي رنگ: چاربيته د ولس په ژبه او ساده انداز ویل کېږي، چې په هر ځای کې یې خلک په اساني سره درک کولی شي.

غنايي خوږوالی: ډېری چاربيتې په سندرو او موسیقۍ کې هم کارېږي، ځکه يې د اورېدونکو په زړونو کې ځانګړی ځای موندلی دی.

شفاهي ادب: چاربيتې ډېری وخت د شفاهي دود په توګه نسل په نسل انتقال شوې دي.

د چاربيتې موضوعات

چاربيتې د پښتني ټولنې د ژوند بېلابېلو اړخونو انعکاس کوي. ځینې مهم موضوعات یې په لاندې ډول دي:

مینه او بېلتون: د عاشق او معشوق ترمنځ جذبات او د بېلتون درد د چاربيتې یوه مهمه موضوع ده.

• • ما وې د غره چینې دې ښکل کړم په خوله باندې
    غره ته به ختلی نه وای پلار مې په لاره باندې

ټولنیزې ستونزې: چاربيتې د ټولنیزو نابرابریو، ظلم، او غمونو په اړه هم خبرې کوي.

• • ډېرې یې غټې وعدې کولې بې له حده
    اوس یې پټ وینم په کړکۍ کې له پرده

جرات او مېړانه: د پښتنو مېړانه، جنګونه، او غیرتي جذبات په چاربيتې کې څرګند دي.

• • خېبر مې لوېدلی دی له لاسه پښتنه!
    نن به مې ټوپک په ملا تړمه په وینه

فطرت او ښکلا: د طبیعت ښکلا او د ژوند ساده ښکاره اړخونه هم په چاربيتې کې انځور شوي.

• • د غره څوکه کې ګلونه دي څلور رنګه
    ګله په تا دې زما زړه شي سور اور رنګه

چاربيته د پښتني کلتور په هنداره کې

چاربيته د پښتو ادب یوه داسې برخه ده چې د ولس د ژوند حال په خپله ساده خو زړغږه ژبه بيانوي. دا شاعري د پښتني کلتور او اولسي سندرو یوه لويه برخه ده چې په کورونو، کليوالو مېلو، جرګو، او ودونو کې د خلکو په ژبه وي. چاربيته نه یوازې د تېر وخت پېښې او حالاتو عکاسي کوي، بلکې نن هم د ولس په منځ کې ژوندۍ ده.

د چاربيتې په ارزښت تبصره

چاربيته د پښتو ادب یو مهم صنف دی چې د خلکو د ژوند د بېلابېلو اړخونو ژباړه کوي. دا شاعري د پښتني اولس د جذباتو، خوښيو، او غمونو د بیان یوه ساده خو اغېزناکه وسیله ده. د چاربيتې غنايي بڼه او ولسي روح یې په پښتو ادب کې یو ځانګړی مقام ورکړی دی. په پښتو ادب کې د دې صنف پر ځای غور کول نه یوازې د پښتنو د کلتور د غني کولو لپاره مهم دي، بلکې د دې ژبې د ودې او پالنې لپاره هم یو لوی ګام دی.

پایله

چاربيته د پښتو اولسي ادب یوه زړغږه او زړه راښکونکې بڼه ده چې په ساده الفاظو کې د ولس د ژور فکر او احساس څرګندونه کوي. دا د پښتني کلتور او هنر یوه نه هېریدونکې برخه ده چې د شفاهي ادب په ژبه او موسیقۍ کې ځانګړی ځای لري.

***************