کاظم خان شيدا د پښتو ژبې يو ستر او نامتو شاعر و، چې د خپل وخت په علمي، ادبي او کلتوري ډګر کې ځانګړی ځای لري. نوموړی د کلاسیکو پښتو شاعرانو له ډلې څخه دی او د هغه شاعري د پښتو ادب په تاريخ کې ځانګړی ارزښت لري.
Table of Contents
ژوند او پس منظر
کاظم خان شيدا په 18مه پېړۍ کې ژوند کاوه او د پښتو ژبې د کلاسیک ادب په دور کې یې ډېر شهکارونه وړاندې کړي دي. د هغه د ژوند په اړه ډېر کره معلومات نشته، خو د روایتونو له مخې، هغه د خيبر پښتونخوا په هنګو سيمه کې زيږېدلی و. شيدا په يوه مذهبي او علمي کورنۍ کې زېږېدلی و، چې د هغه په ژوند او فکر ژوره اغېزه لرله.
د شاعري ځانګړتياوې
کاظم خان شيدا په خپلې شاعرۍ کې د تصوف، مینې، اخلاقو، او فلسفې موضوعات وړاندې کړي دي. د هغه شاعري د غني خان او رحمان بابا په سبک او معنا سره پرتله کېږي. د هغه د کلام ځانګړتياوې په لاندې ټکو کې تشريح کېږي:
1. تصوف او عرفاني موضوعات
شيدا د تصوف په اړه ژور فکرونه لرل او د خپل کلام ډېره برخه يې عرفاني مضامينو ته ځانګړې کړې ده. هغه په شاعرۍ کې د خداى تعالی سره د مینې او د ځان پېژندنې پیغام وړاندې کوي.
2. سادګي او رواني
د شيدا شاعري د ساده او روان سبک غوره بېلګه ده. د هغه کلام ژور فکرونه په اسانه او عام فهم ژبه وړاندې کوي، چې هر لوستونکی پرې پوهېږي.
3. مینه او جمالیات
هغه په خپلې شاعرۍ کې د انساني مینې او ښکلا ستاینه کړې ده. د هغه کلام نه يوازې د ظاهري ښکلا تعریف کوي، بلکې د داخلي ښکلا او روحاني صفا په لټه کې دی.
4. اخلاقي لارښوونې
کاظم خان د خپل وخت د ټولنیزو حالاتو په اړه حساس و او په خپلو اشعارو کې یې د انسانيت، صداقت، او ښه اخلاقو لپاره بلنه ورکوله.
د شيدا مشهور اشعار
د کاظم خان شيدا ډېر اشعار د پښتو ادب په کلاسیکو اثارو کې شامل دي. د هغه ځینې مشهور بیتونه دا دي:
که خدايه زه د عشق په امتحان کې کامياب شوم
نو زه به ستا په دنيا د عاشقانو امام شوم
هر سړي ته چې ښايي ګناه د نورو وګوري
که نظر په ځان کړي ګناه به ډېره پيدا کړي۱. د مينې ژبه
د مينې ژبه زده کړه، جانانه!
چې پېرزوينه پرې وکړې هر چا ته۲. ژوند او دنيا
د دنيا په کار باور مه کوه
دا فاني نړۍ ده، پاتې نه ده۳. ښکلا او عشق
ستا د ښکلا ننداره مې شپه سبا کړه
زما زړه دې ستا په عشق کې روڼ آسمان کړه۴. نصيحت
په زړه کې مه روزه، د کينې تخمونه
د ښېګڼو باغونه، رنګين ښکاره کړهد شيدا شاعري د مينه، فلسفې، اخلاقو، او انساني ارزښتونو په اړه ژوره معنا لري.
د شيدا ادبي مقام
کاظم خان شيدا د پښتو شاعرۍ په کلاسیک ادب کې يو ځانګړی مقام لري. د هغه کلام د تصوف او اخلاقو يوه خزانه ده او د پښتو ادب په تاريخ کې د يوه ستر شاعر په توګه پېژندل کېږي. د هغه شاعري نه یوازې په پښتنو کې مشهوره ده، بلکې د نورو ژبو او فرهنګونو خلک هم د هغه د فکر او معنا ژوروالی ستایي.
پایله
کاظم خان شيدا د پښتو ژبې يو داسې شاعر و چې د خپل فکر او خيال په وسيله يې د پښتو ادب د پرمختګ لپاره ډېر کار وکړ. د هغه کلام نن هم ژوندی دی او د پښتو ژبې په ادبي او فرهنګي تاریخ کې ځانګړې ځای لري.
